کد مطلب:312214 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:352
کنیه های عباس
كنیه در زبان عربی، غیر از نام اصلی شخص است؛ این واژه به او تمایز و امتیاز می بخشد و وی را از اقران خود جدا می كند. برخی كنیه های عباس بن علی (ع) پیش از ماجرای كربلا بر آن بزرگوار نهاده شده است و شماری پس از آن. آشناترین كنیه ی آن حضرت «ابوالفضل» است. برخی بر این باورند كه از آن جا كه عباس (ع) را فرزندی به نام فضل بوده است، او را ابوالفضل (ع) كنیه نهاده اند [1] البته این شیوه نیز معمول بوده است كه هر كس نام او عباس بوده، كنیه ی او را ابوالفضل
[ صفحه 36]
می گذارده اند. عباس بن عبدالمطلب و عباس بن ربیعه، این دو نیز، به همین كنیه خوانده می شده اند [2] .
از نگاهی دیگر عباس (ع) پدر فضیلت هاست و همگان كه آن همه بزرگی و كمال از او دیده اند، وی را بدین كنیه سزاوار دانسته اند [3] .
دیگر كنیه آن حضرت «ابوالقاسم» است. ابوالقاسم بر گرفته از زیارت جابر بن عبدالله انصاری در روز اربعین است. او در این زیارت، عباس (ع) را بدین كنیه خواند:
«السلام علیك یا اباالقاسم، السلام علیك یا عباس بن علی...» [4] .
«ابو قربة» [5] ، یكی دیگر از این كنیه هاست. این كنیه را به آن جهت بر عباس (ع) نهاده اند كه در ماجرای كربلا با مشك به تشنگان آب می رساند [6] ابوالفرج می نویسد: «عباس بن علی» را «سقا» می نامیده اند و «ابوقربة» كنیه می نهاده اند [7] .
برخی از نسب نگاران، دو كنیه «ابوفاضل» و «ابن البدویة» را نیز ذكر كرده اند [8] .
عبدالواحد مظفر كنیه ی «ابوفرجة» را كه برخی در شمار كنیه های عباس (ع) آورده اند، لقب بر شمرده و آن را لقبی كه شكل كنیه دارد، دانسته است، زیرا عباس (ع) را دختری به نام فرجة نبوده تا این كنیه بر او صادق باشد. اما از آن جا كه توسل به عباس (ع) و پیوند با او باعث گشایش در كارها و حل مشكلات است، مردم او را به این
[ صفحه 37]
لقب (پدر گشایش) ستوده اند [9] همین نكته درباره ی «ابوقربة» نیز می تواند صادق باشد؛ چرا كه این لقب نیز برگرفته از عمل عباس (ع) در كربلاست البته كلمه ی «أب» در این گونه تركیب ها به معنای ریشه، اصل، منشأ و صاحب است.
[ صفحه 36]
می گذارده اند. عباس بن عبدالمطلب و عباس بن ربیعه، این دو نیز، به همین كنیه خوانده می شده اند [2] .
از نگاهی دیگر عباس (ع) پدر فضیلت هاست و همگان كه آن همه بزرگی و كمال از او دیده اند، وی را بدین كنیه سزاوار دانسته اند [3] .
دیگر كنیه آن حضرت «ابوالقاسم» است. ابوالقاسم بر گرفته از زیارت جابر بن عبدالله انصاری در روز اربعین است. او در این زیارت، عباس (ع) را بدین كنیه خواند:
«السلام علیك یا اباالقاسم، السلام علیك یا عباس بن علی...» [4] .
«ابو قربة» [5] ، یكی دیگر از این كنیه هاست. این كنیه را به آن جهت بر عباس (ع) نهاده اند كه در ماجرای كربلا با مشك به تشنگان آب می رساند [6] ابوالفرج می نویسد: «عباس بن علی» را «سقا» می نامیده اند و «ابوقربة» كنیه می نهاده اند [7] .
برخی از نسب نگاران، دو كنیه «ابوفاضل» و «ابن البدویة» را نیز ذكر كرده اند [8] .
عبدالواحد مظفر كنیه ی «ابوفرجة» را كه برخی در شمار كنیه های عباس (ع) آورده اند، لقب بر شمرده و آن را لقبی كه شكل كنیه دارد، دانسته است، زیرا عباس (ع) را دختری به نام فرجة نبوده تا این كنیه بر او صادق باشد. اما از آن جا كه توسل به عباس (ع) و پیوند با او باعث گشایش در كارها و حل مشكلات است، مردم او را به این
[ صفحه 37]
لقب (پدر گشایش) ستوده اند [9] همین نكته درباره ی «ابوقربة» نیز می تواند صادق باشد؛ چرا كه این لقب نیز برگرفته از عمل عباس (ع) در كربلاست البته كلمه ی «أب» در این گونه تركیب ها به معنای ریشه، اصل، منشأ و صاحب است.
[1] العباس، ص 80.
[2] بطل العلقمي، ج 2، ص 9.
[3] همان؛ العباس، ص 80.
[4] بحارالانوار، ج 101، ص 330. نيز بنگريد به: العباس، ص 80.
[5] «قربة» در لغت به معناي مشك آب است.
[6] اين كنيه را ابن ادريس در سرائر (بخش مزار) ج 1، ص 656 نقل كرده است. همين كنيه در العباس، ص 80 نيز به نقل از او و همچنين به نقل از ابوالفرج در مقاتل الطالبيين، ص 89، سيد جزايري در الانوار النعمانية، و ابوالحسن الديار بكري در تاريخ الخميس، ج 2، ص 317 آمده است.
[7] مقاتل الطالبيين، ص 89.
[8] در بطل العلقمي، ج 2، ص 9، در توجيه كلمه ي «ابن البدوية» آمده است: از آن جا كه مادر عباس (ع) از مردمان شهري و فساد آنان گريزان بود، به دامن صحرا گريخت و در آن جا سكونت گرفت. بر اين اساس عباس (ع) را «ابن البدوية» خوانده اند.
[9] بنگريد به: بطل العلقمي، ج 2، ص 9.